Le coq, un faux faux ami

Om te vieren dat mijn nieuwste boek Ratjetoe is uitgekomen, schrijf ik deze week iedere dag een stukje over Franse keuken(taal)geheimen. Vandaag de laatste aflevering.

Het antwoord op mijn vraag wat de veel gehoorde uitdrukking il y a à boire et à manger betekent is d. : er is van alles wat. En dan in figuurlijke zin, dus gaat het eigenlijk helemaal niet om een maaltijd. Hoor je iemand opmerken: il y avait à boire et à manger dan bespeur je wellicht een licht negatieve of cynische ondertoon. Het wordt gezegd als er bijvoorbeeld heel veel te doen is (opruimen, werk afmaken) en er is van alles en nog wat aan te pakken, niet allemaal even leuk. Misschien dacht je ook aan antwoord c. (het is een grote rotzooi), maar dat is te negatief.

Le coq

Mijn Ratjetoe-week sluit ik af met een culinaire faux-faux ami (een valse valse vriend dus)! Zoals de meeste van mijn trouwe lezers inmiddels wel weten is de valse vriend een van mijn stokpaardjes als het om Franse valkuilen gaat. Het is een woord dat in het Frans en het Nederlands hetzelfde wordt geschreven of hetzelfde klinkt, maar dat in beide talen een verschillende betekenis heeft.

Veel valse vrienden zijn volslagen open deuren, zoals drol-drôle-crotte, moe-mou-fatigué, ramp-rampe-catastrophe. Andere zijn echte 'instinkers', zoals (losse) batterij-batterie-pile, bokaal-bocal-coupe of regisseur-régisseur-réalisateur.

En wat dacht je van le coq-de kok. Twee valse vrienden zoals je ze maar zelden ziet, zou je zeggen? Le coq is de haan en bovendien het symbool van de Franse trots. Onze kok is iemand die kookt en die heet in het Frans le cuisinier. Het is allemaal waar. En toch ligt het niet zo eenvoudig als het op het eerste gezicht lijkt. Want zoals de Fransen heel veel Nederlandse woorden uit de scheepvaart hebben overgenomen (daarover een ander keer meer), is dat ook gebeurd met onze kok. Met dien verstande, dat le coq niet willekeurig welke kok is, maar een scheepskok, dus.