Stomme h's

Dank jullie wel allemaal voor het meedenken over nog meer dierennamen in de Franse schoonmaak! Als staartje van mijn schoorsteenvegerverhaal in twee delen vandaag een super serieus puur grammaticaal onderwerp. Het is op speciaal verzoek van Jaupe (in Nederland ook bekend onder de naam Joop) die vraagt: waarom is het le hérisson en niet l'hérisson? Het is toch ook l'hôpital?

Het verschil tussen beide hangt ervan af of de h van het woord in kwestie stom, muet, is of aangeblazen, aspiré.

• Als een 'h' muet is, kun je hem beschouwen als niet bestaand. Het woord begint dan als het ware met een klinker (une voyelle) en dus komt er l' voor, zowel bij mannelijke als vrouwelijke woorden. Bijvoorbeeld l'hôpital (m), l'horloge (v), l'homme (m), l'heure (v). Je zegt immers ook l'apéritif of l'escargot.



• Als een 'h' aspiré is, telt hij mee als medeklinker (une consonne) en komt er le of la voor, net als bij elke andere medeklinker (le boulanger, la femme). Behalve le hérisson bijvoorbeeld la honte, le haricot, le héros.

Belangrijke woorden met een h aspiré voor ons Nederlanders zijn Hollande en hollandais. Want die wil je natuurlijk goed uitspreken!

• je suis de la Hollande (en niet: je suis de l'Hollande)



• j'aime le hollandais (en niet: j'aime l'hollandais)



• je suis le Hollandais qui vient de s'installer ici! - ik ben de Nederlander die hier net is komen wonen (en niet: je suis l'Hollandais qui ....)

Hoe kun je nou het verschil weten tussen de twee soorten h's? Helaas, er is geen echte regel. Het is een gevoelskwestie (l'haricot klinkt gewoon niet goed en la horloge ook niet). Er bestaan wel bepaalde categorieën van woorden met de ene of de andere soort 'h', maar daar zijn dan ook weer de nodige uitzonderingen op, zoals altijd, dus kom je er niet echt verder mee. Nog een minpunt is dat er heel veel Franse woorden zijn die met een 'h' beginnen, dus het is niet slechts een theoretisch probleem.

In het woordenboek kun je zien of de 'h' stom of aangeblazen is door de volgende fonetische tekens:
ɔ betekent dat de 'h' stom is (dus l')
' betekent dat de 'h' aangeblazen is (dus le of la)

Tenslotte nog dit als troost. Voor ons is het misschien een hersenbreker te weten of die h nou wel of niet aspiré is, maar voor de Fransen is het uitspreken van de 'h' in andere talen, zoals in het Engels, dan weer een hele klus. Chacun porte sa croix ...