Het kaasplankje misgeslagen!

De zomer is bijna voorbij. En je vakantie in Frankrijk ook. Misschien denk je met weemoed terug aan je culinaire avonturen in van die onverwachte, kleine maar fijne restaurantjes. Lekker menuutje, wijntje erbij, kaas na ...

Als Nederlander gaan eten in een echt Frans restaurant (ik heb het niet over de Franse MacDo), getuigt van moed. Want voor je het weet ga je het schip in. Is het niet omdat je de gewoonten niet kent (je eet bijvoorbeeld al van tevoren het hele mandje stokbrood op), dan is het wel omdat de finesses van de Franse taal je parten spelen. En dat zou allemaal zo erg nog niet zijn, ware het niet dat de Fransen je meestal flink op je plaats zetten, en wel zo dat iedereen het hoort.

Ons Nederfrans gezin bevond zich eind juli in Langres, op de terugweg van Nederland naar Frankrijk. Langres is een stadje in het departement Haute-Marne, ongeveer halverwege de lange route van Nederland naar Zuid-Frankrijk of omgekeerd. Dus zie je er veel Nederlanders. ’s Avonds aten we in een van de plaatselijke restaurants, een ‘auberge’ met op de kaart veel regionale gerechten, stevige porties, geen liflafjes. De kaas werd gepresenteerd op een ouderwetse kaaswagen, un chariot de fromage.

Even verderop zat een Nederlands stel. Ze hadden net een keuze gemaakt uit het kaasassortiment, toen de man zich tot de ober wendde met: ‘Euhh … deux portes, s’il vous plaît’
‘Comment?’
‘Deux euhh … ports ?’
(ongeduldig) ‘J’comprends pas du tout, qu’est ce que vous voudriez?’
‘Euhh …avec le fromage ..?’ (maakt drinkgebaar)
(ober denkt een tijdje na) ‘Ahhh!! Vous voulez un porto! UN PORTO! (spreekt nadrukkelijk, op luide toon). Inmiddels hadden alle gasten uit binnen- en buitenland zich naar onze arme twee landgenoten omgedraaid om getuige te zijn van het sluitstuk van deze gratis les Franse taal en cultuur. Ober: ‘Vous savez, une porte c’est ça (wijst naar de deur), et un port c’est pour les bateaux … ‘

Tja, daar sta je dan met je goeie gedrag. Is dit weer een typisch geval van "zie je wel, die Fransen willen je gewoon niet begrijpen”? Ik denk het eerlijk gezegd niet. Want naast de taalkundige aspecten (juiste woordgeslacht, juiste spelling, juiste uitspraak) en het verschil tussen ons van de Britten overgenomen woord ‘port’ en het origineel ‘porto’, speelt er nog iets anders, namelijk de culturele dimensie. De Fransen hebben niet de gewoonte om port te drinken bij hun kaas. Want port … komt niet uit Frankrijk, maar uit Portugal. En de Fransen kiezen liever een glas dessertwijn, Franse dessertwijn natuurlijk, zoals Sauternes of Rivesaltes. Dus zat de ober op een heel andere (culturele) lijn dan de twee buitenlanders. En overstappen op een andere lijn, dat vergt veel meer inspanning dan het maken van een klein gedachtensprongetje om je gasten te kunnen volgen.