donderdag 6 september 2012

Blauwe maan


 
Afgelopen week was ik mij met mijn gezin in de prachtige Zuid-Franse stad Albi om het pas heropende museum van Toulouse-Lautrec te bezoeken (zéér de moeite waard!). Dat was tijdens de laatste dagen van augustus. Boven de contouren van de Cathédrale Sainte-Cécile mochten wij een prachtige lune bleue bewonderen. De maan was niet echt blauw, maar wordt zo genoemd wanneer het gaat om een tweede volle maan in één maand. Voor 2012 betekent dit tevens dat er dertien volle manen zullen zijn geweest. Een dergelijk evenement herhaalt zich elke twee of drie jaar.

Waarom dit verschijnsel nou la lune bleue, a blue moon of een blauwe maan heet? Daarover verschillen de meningen nogal. De Engelsen kennen de uitdrukking once in a blue moon, dat wil zeggen ‘heel zelden’ en het woord 'blue' schijnt deze betekenis van 'zelden' te hebben, niets meer en niets minder. Maar wie er meer over weet mag het zeggen.
In het Nederlands bestaat geen uitdrukking ‘eens in een blauwe maan’ en in het Frans evenmin ‘pendant une lune bleue’ of iets dergelijks. Om uit te drukken dat iets zelden gebeurt, zeggen de Fransen: tous les trente-six du mois. Bijvoorbeeld:Il vient nous rendre visite tous les trente-six du mois – hij komt ons hoogst zelden opzoeken. Hoogst zelden' is eigenlijk nog teveel gezegd, want er is nooit een 36ste dag in een maand. Overeenkomstige uitdrukkingen zijn à la Saint-Glinglinof quand les poules auront des dents.

Het cijfer 36 wordt door de Fransen ook gebruikt om een oneindig getal, dat verder niet belangrijk is aan te geven (wij zeggen vaak ‘honderduizend’). Bijvoorbeeld: Il n’y a pas trente-six solutions! – er zijn niet honderduizend mogelijkheden (dus: er is eigenlijk maar één oplossing). Of J’ai trente-six choses à faire – ik heb honderduizend dingen te doen.
Nog een andere leuke uitdrukking met trente-six is: en voir trente-six chandelles, letterlijk 36 kaarsen zien. Letterlijk betekent het dat je ‘sterretjes ziet’, bijvoorbeeld door een klap op je hoofd: Elle s’est cognée la tête tellement fort, qu’elle voyait trente-six chandelles. Figuurlijk betekent het dat je verbluft bent, compleet van de wereld, door een bepaald nieuwtje of door een situatie.

De Engelse maan deed me ook denken aan onze Nederlandse blauwe maandag. Een blauwe maandag is een dag dat er niet gewerkt wordt, zo schijnt de oorspronkelijke betekenis te zijn. Maar the blue moon bracht mij op de gedachte dat je misschien eigenlijk niet moet zeggen ‘blauwe maandag’, maar ‘blauwe maan-dag’, met andere woorden een dag dat er een blauwe maan is, dus hoogst zelden (lees: heel kort).

En zo kom ik als vanouds, weer van het een op het ander, je saute du coq à l'âne ...
Welkom terug, bonne rentrée !

 
 
NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS NIEUWS
Mijn boek Meer sjans met Frans! is zojuist in een geheel herziene versie verschenen (geactualiseerd, stukje dikker, nieuwe cartoons ...) en ligt nu te glimmen van trots in de (meeste) Nederlandse boekwinkels. Heb je die niet in de buurt ? Bestellen via Uitgeverij Scriptum kan ook. Kijk op www.scriptum.nl
 

 
 
 

 

2 opmerkingen:

  1. Wat een leuke ontdekking deze blog, die ga ik eens "doorspitten".

    Volgens mij heb je een onuitputtelijke bron, de verschillen tussen de Franse en Nederlandse taal én de verschillen tussen Fransen en Nederlanders....

    Je kent vast de uitdrukking: "à la noix". Ik ga er keer op keer de fout mee in als ik op de markt de door ons gemaakte walnotenkaas aanprijs!

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Hallo 'Paquerette2',
    Welkom op mijn blog! en inderdaad, een grappig misverstand, ik had 'à la noix' goed kunnen gebruiken in mijn boek Ratjetoe, over de Franse taal op het gebied van eten en drinken. Nou ja, bij de volgende druk misschien? Blijf me volgen!
    Marion

    BeantwoordenVerwijderen