Le petit juif

Je weet vast hoe dat voelt, wanneer je je elleboog precies op de verkeerde plek stoot. Er trekt een korte maar zeer hevige, tintelende pijn door je hele onderarm, hand en vingers. Je hebt ‘contact’ met je telefoonbotje, zeggen we dan. Hoewel het natuurlijk geen botje is waar je je aan stoot, maar een zenuw. Het gebeurde mij laatst, en een van de kinderen riep: tu t’es tapé le petit juif, maman?  Voor mijn ogen verscheen onmiddellijk het woord BLOGBERICHT!! en dat werd wel tijd ook, eerlijk gezegd, na een wel erg lange Kerstpauze …

Ik had er nooit over nagedacht, hoe het telefoonbotje in het Frans zou moeten heten. Nu weet ik het dus. Je telefoonbotje stoten is se cogner/se taper/se frapper le petit juif. Dus niets in de orde van ‘le petit os du téléphone’  of ‘l’os électrique’… Deze merkwaardige uitdrukking stamt uit de tijd dat joden noodgedwongen werkzaam waren in bepaalde beroepen, simpelweg omdat ze niet elk beroep mochten uitoefenen. Zo waren ze vaak handelaren in garen en band. Om de gewenste hoeveelheid band af te meten, hadden ze de gewoonte om het uiteinde ervan in hun hand te houden en het band rond hun gebogen onderarm op te winden. Zelf ken je deze methode vast ook, om touw of waslijn op te rollen. Eén keer rond was ongeveer 1,20 meter. Wanneer je snel wilt meten, maakt je arm vanzelf een soort schaarbeweging en zo stoot je gemakkelijk je elleboog, tegen een tafel bijvoorbeeld. Vandaar de uitdrukking le petit juif.

Ik geef toe dat het een vreemde, bijna onwaarschijnlijke achtergrond is, maar soms gaat dat zo met uitdrukkingen. Wanneer je er meer van weet, mag je je uiteraard graag melden met commentaar. Overigens kennen wij in Nederland exact dezelfde uitdrukking: ‘zijn jodenbotje stoten’. Zelf had ik daar nog nooit van gehoord, wie van jullie wel? In het Engels zegt men: to hit/to bump your funny bone en in het Duits spreekt men over der Musikantenknochen of over das Mäuschen (het muisje) en in Oostenrijk heet het: ‘sich das närrische Bein anhauen'. Leuke uitdrukkingen allemaal, maar op het moment dat je je stoot, heb je daar hélemaal geen boodschap aan!