Fetnat

Vandaag is het le quatorze juillet, in Frankrijk la fête nationale. Ieder jaar moet ik weer denken aan het verhaal dat een kennis me eens vertelde. Een verhaal dat het midden houdt tussen dolkomisch en heel triest. Mijn kennis is een oudere Fransman die lang geleden voor de Franse overheid in Ivoorkust werkte, voordat het onafhankelijk werd.

Nou moet je weten dat de Franse wetgeving tot 1966 zeer streng was op het gebied van voornamen voor nieuwgeborenen. Het mochten feitelijk óf namen uit de geschiedenis zijn óf namen van heiligen. En die laatsten vond je op de kalenders. Behalve de naamdagen van heiligen stonden daar uiteraard ook belangrijke herdenkingsdagen uit de Franse geschiedenis op.

Ook in Ivoorkust en andere Franse gebiedsdelen waren deze kalenders natuurlijk in omloop. Maar vele Afrikanen hadden geen christelijke achtergrond en weinig verbondenheid met la France métropolitaine. Zo kon het gebeuren dat die kennis van mij met een Ivoriaan samenwerkte die 'Fetnat' heette. Hij was geboren op 14 juli. Voor zijn ouders was het duidelijk geweest: bij die datum stond 'Fet.nat.' ...

Remaniement

Eigenlijk wilde Sarkozy pas in oktober de bezem door het kabinet halen. De zoveelste remaniement (reorganisatie, wijziging). Een eufemisme voor het de deur uitsturen van een of meer ministers. Maar de president werd de laatste weken ingehaald door de acualiteit. Twee staatssecretarissen hielden de eer aan zichzelf en namen uit eigen beweging ontslag (officieel althans ...): Christian Blanc, die teveel sigaren uit de doos van Franse belastingbetaler had gerookt, voor een bedrag van 12.000 euro. En Alain Joyandet die voor bijna 120.000 euro een privéjet had gehuurd voor een zakelijk bezoek aan Martinique (terwijl hij ook in een 'gewoon' vliegtuig had kunnen stappen). Daarbij had hij ook nog illegaal een bouwvergunning verkregen voor het vergroten van zijn villa aan de Côte d'Azur. C'était trop.

Verder staat de stoel van minster van Werkgelegenheid Eric Woerth sterk te wiebelen, want hij is verwikkeld in de affaire Bettencourt, over het witwassen van zwart geld. Sarkozy heeft er sterk belang bij om deze affaire te sussen. Geruchten gaan dat tijdens zijn campagne voor de presidentsverkiezingen in 2007 honderdduizenden euros zijn overgemaakt van de rekening van Liliane Bettencourt naar de kas van de UMP. Voor je het weet kan Sarko zichzelf nog gaan remanier ...

Op mijn eigen manier heb ik hier thuis ook net een flinke remaniement uitgevoerd in de garage. Misschien kwam het door de grote hitte, maar ik heb besloten dat het na tien jaar Zuid-Frankrijk tijd werd om definitief afscheid te nemen van mijn Hollandse schaatsen ...

Bonne gratte!

Mijn dochter heeft voor haar verjaardag een nieuwe gitaar gekregen. Toen we de winkel uitliepen, riep de man die ons geholpen had: bonne gratte! Da's nou weer zo'n voorbeeld van hoe moeilijk het is Frans te leren. Zodra je je op straat waagt, kun je je cursusboeken wel in een hoek gooien. Het is een en al argot, tchatche, verlan of andere vorm van omgangsstaal wat de klok slaat. Une gratte komt van gratter en dat betekent krabben, in velerlei contekst. Zo kun je op de snaren van een gitaar 'krabben'. Ook de gitaar zelf heet une gratte, of une planche, voor de elektrische, platte gitaar.

Het was voor mij aanleiding om eens op zoek te gaan naar nog meer voorbeelden van omgangstaal op muziekgebied. Een bekende is le crincrin voor de viool. Dat is une onomatopée, een klanknabootsend woord. Om nog even bij de viool te blijven: scier du bois, 'hout zagen', betekent viool spelen. Un frotte-gueule, die je 'over je mond wrijft', is een mondharmonica. Verder kwam ik nog op het spoor van la boîte à punaises, dat is een accordeon, eentje met druktoetsen. Die wordt ook wel le piano des pauvres genoemd. Une tapotoire is de benaming voor een piano, die heeft des touches, maar ze heten ook des dents, tanden. Hoewel je daarmee maar de helft van het spel te pakken hebt, want wat doen we met de zwarte toetsen? Nog een instrument met toetsen is het orgel. Secouer la commode, de kast heen en weer schudden, betekent orgel spelen. Welk instrument je ook bespeelt, je hebt bladmuziek nodig, in het Frans moet je zoeken naar des partitions, of naar ... des partoches.

Men zegt dat de Fransen maar aan twee dingen denken en dat eten daar één van is. Verbaas je dus niet dat het maken van mayonnaise, waar ik het al eerder over had (zie donderdag 10 juni) ook hier weer om de hoek komt kijken. Faire de la mayonnaise is de ronddraaiende beweging die een drummer op zijn trommel maakt met zogenaamde vegertjes, om een zacht, jazzy geluid voort te brengen.

Wie nog meer aardige omgangstaal-uitdrukkingen weet op het gebied van muziek, mag reageren!

Battre

C'est l'histoire d'un petit garçon dont les parents divorcent.

Le juge dit au garçon: tu iras vivre avec ta mère ...

Non, elle me bat! répond le garçon.

Alors, avec ton père si tu veux, dit le juge.

Il me bat aussi! dit le garçon.

Avec qui tu veux vivre, alors? demande le juge.

Avec l'équipe de France, dit le garçon, parce qu'elle, au moins, ne bat personne ...