Snijbiet

Met de -zeer actieve en interessante- Facebookgroep Good Cookin' makes Good Lookin' wissel ik momenteel van gedachten over de groente die de Fransen des blettes noemen, zie bijgaand plaatje. Volgens de culinaire experts in de groep komt deze groente overeen met wat in het Nederlands snijbiet heet en ik ben verbaasd over de vele heerlijke gerechten die je ervan kunt maken. 

Eerst iets over de Franse naam, of liever gezegd namen voor deze oeroude groente van Mediterrane oorsprong. In de eerste plaats dus des blettes, maar je hoort ook wel des bettes of des poirées. Dat laatste heeft natuurlijk niets te maken met des poireaux - prei, en al helemaal niet met des poires - peren. Verder heet deze groente ook la joutte, la carde of la bette épinard, misschien omdat de smaak iets aan spinazie doet denken.

Des bettes als naam kan worden verklaard omdat de groente familie van de betterave is, de biet dus. En dat verklaart dan weer de Nederlandse naam snijbiet. Waarom snijbiet? Ik neem maar even aan omdat alleen de bladeren geoogst worden en niet de biet zelf . Wie weet hier het fijne van?  

Sommigen in de Facebookgroep denken dat op mijn plaatje paksoi te zien is, maar dat is zeker niet het geval. De Fransen kennen ook paksoi en ik weet zeker dat de boerderij bij mij om de hoek des blettes verbouwt en verkoopt, en geen paksoi.

Voor de (Zuid-)Fransen is tarte aux blettes een klassieker. Wij thuis vinden de variant met zalm erg lekker. Hier het recept (ook voor mijn Facebook-vrienden):

Ingrediënten:

• 1 portie korstdeeg (in Frankrijk verkopen ze la pâte brisée kant en klaar in ronde vorm, in Nederland misschien ook?)
• ca 5 stengels snijbiet
• 2 uien
• 2 zalmmoten, zonder vel
• ruime hoeveelheid geraspte Parmesaanse kaas (natuurlijk vers!)
• 1 ei
• 20 cl room
• olijfolie
• zout, peper

Bereiding:

• Oven voorverwarmen op 200 °C.
• Taartvorm invetten en met het deeg bekleden.
• Gaatjes in de bodem prikken en deeg bestrooien met wat paneermeel.
• De snijbiet-bladeren wassen en de witte stengels lossnijden van het blad. De stengels in reepjes snijden en de bladeren in groffe stukken.
• De uien pellen, fijn snijden en in een beetje olijfolie licht fruiten.
• De witte en groene snijbiet-stukjes toevoegen en enkele minuten mee laten sudderen, op smaak brengen met zout en peper. Vervolgens water toevoegen totdat de groentent bijna onder water staan. Het vuur hoog zetten en laten inkoken totdat al het water verdampt is.
• Snijbiet-uienmengsel kort uit laten lekken in een vergiet.
• Intussen de zalmmoten in kleine stukjes snijden.
• Room en ei door elkaar kloppen.
• Groentenmengsel over het deeg verdelen, achtereenvolgens de stukjes vis, de geraspte kaas en de room toevoegen en ca. 30 minuten bakken.

Vergeet het maar!

De meesten van ons kennen wel het werkwoord se tromper, dat ‘zich vergissen’ betekent. We gebruiken het zelfs vaak: Oh pardon, je me suis trompé, je voulais commander une tisane, pas un thé. Maar se détromper is waarschijnlijk minder bekend. Het betekent niet zozeer ‘zich niet vergissen’ (dat is ne pas se tromper, bijvoorbeeld j’en suis sûr, j’ai commandé un thé, je ne me suis pas trompé), maar zich ‘ont-vergissen’. Dat kun je natuurlijk niet zeggen, maar het is wel de kern van dit lastige woord: je ben bezig je te vergissen, maar je keert terug op het juiste pad. Je wordt wakker uit een illusie.

Se détromper wordt veel gebruikt in de uitroep détrompez-vous! In het Nederlands is dit moeilijk te vertalen, het dichtst in de buurt komt ‘vergeet het maar!’, ‘denk dat maar niet’ of ‘dan heb je het mis!’ Een paar voorbeelden:

• Tu penses que la gauche va résoudre tous les problèmes? Détrompe-toi!

Denk je dat links alle problemen gaat oplossen? Vergeet het maar!

• Si vous pensez que c’est un homme sans histoire, détrompez-vous!

Als u denkt dat het een man zonder verleden is, dan heeft u het mis!

• Tu le croyais ton ami? Détrompe-toi!

Dacht je dat hij je vriend was? Dan vergis je je!

• Vous pensez que ça ne vous arrivera jamais? Eh bien, détrompez-vous !

Denkt u dat dat u nooit zal overkomen? Nou, dan vergist u zich!

Misschien een alternatief in een gesprek met Fransen, in plaats van een onhandig: ça? tu peux l’oublier … of iets dergelijks.

 

 

Blauwe maan

 

Afgelopen week was ik mij met mijn gezin in de prachtige Zuid-Franse stad Albi om het pas heropende museum van Toulouse-Lautrec te bezoeken (zéér de moeite waard!). Dat was tijdens de laatste dagen van augustus. Boven de contouren van de Cathédrale Sainte-Cécile mochten wij een prachtige lune bleue bewonderen. De maan was niet echt blauw, maar wordt zo genoemd wanneer het gaat om een tweede volle maan in één maand. Voor 2012 betekent dit tevens dat er dertien volle manen zullen zijn geweest. Een dergelijk evenement herhaalt zich elke twee of drie jaar.

Waarom dit verschijnsel nou la lune bleue, a blue moon of een blauwe maan heet? Daarover verschillen de meningen nogal. De Engelsen kennen de uitdrukking once in a blue moon, dat wil zeggen ‘heel zelden’ en het woord 'blue' schijnt deze betekenis van 'zelden' te hebben, niets meer en niets minder. Maar wie er meer over weet mag het zeggen.
In het Nederlands bestaat geen uitdrukking ‘eens in een blauwe maan’ en in het Frans evenmin ‘pendant une lune bleue’ of iets dergelijks. Om uit te drukken dat iets zelden gebeurt, zeggen de Fransen: tous les trente-six du mois. Bijvoorbeeld:Il vient nous rendre visite tous les trente-six du mois – hij komt ons hoogst zelden opzoeken. Hoogst zelden' is eigenlijk nog teveel gezegd, want er is nooit een 36^ste dag in een maand. Overeenkomstige uitdrukkingen zijn à la Saint-Glinglinof quand les poules auront des dents.

Het cijfer 36 wordt door de Fransen ook gebruikt om een oneindig getal, dat verder niet belangrijk is aan te geven (wij zeggen vaak ‘honderduizend’). Bijvoorbeeld: Il n’y a pas trente-six solutions! – er zijn niet honderduizend mogelijkheden (dus: er is eigenlijk maar één oplossing). Of J’ai trente-six choses à faire – ik heb honderduizend dingen te doen.
Nog een andere leuke uitdrukking met trente-six is: en voir trente-six chandelles, letterlijk 36 kaarsen zien. Letterlijk betekent het dat je ‘sterretjes ziet’, bijvoorbeeld door een klap op je hoofd: Elle s’est cognée la tête tellement fort, qu’elle voyait trente-six chandelles. Figuurlijk betekent het dat je verbluft bent, compleet van de wereld, door een bepaald nieuwtje of door een situatie.

De Engelse maan deed me ook denken aan onze Nederlandse blauwe maandag. Een blauwe maandag is een dag dat er niet gewerkt wordt, zo schijnt de oorspronkelijke betekenis te zijn. Maar the blue moon bracht mij op de gedachte dat je misschien eigenlijk niet moet zeggen ‘blauwe maandag’, maar ‘blauwe maan-dag’, met andere woorden een dag dat er een blauwe maan is, dus hoogst zelden (lees: heel kort).

En zo kom ik als vanouds, weer van het een op het ander, je saute du coq à l'âne ...
Welkom terug, bonne rentrée !

 

 

NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS  NIEUWS NIEUWS

Mijn boek Meer sjans met Frans! is zojuist in een geheel herziene versie verschenen (geactualiseerd, stukje dikker, nieuwe cartoons ...) en ligt nu te glimmen van trots in de (meeste) Nederlandse boekwinkels. Heb je die niet in de buurt ? Bestellen via Uitgeverij Scriptum kan ook. Kijk op www.scriptum.nl