vrijdag 24 februari 2012

Des vertes et des pas mûres

OK, nog een keertje kleur bekennen dan. De Fransen kennen deze uitdrukking, die uit het kaartspel komt, ook. Maar ze zeggen niet ‘admettre couleur’ of iets dergelijks maar annoncer la couleur. Bijvoorbeeld : le chanteur a annoncé la couleur, il votera pour Hollande.

Zegt een Fransman : je suis passé par toutes les couleurs de l’arc-en ciel, dan betekent het dat hij heel veel moeilijkheden heeft doorstaan. J’en ai vu de toutes les couleurs betekent hetzelfde of ook wel j’en ai vu des vertes et des pas mûres. Die laatste uitdrukking is mysterieus trouwens. Want vert betekent groen en suggereert dat het om iets gaat dat niet rijp is, niet lekker dus, niet aangenaam. Maar pas mûr betekent hetzelfde, niet rijp is groen en dus niet lekker. En waarom staan vertes en mûres in de vrouwelijke vorm? Klaarblijkelijk gaat het om vruchten, pruimen, appelen?

Met ons zich groen en geel ergeren heeft bovenstaande uitdrukking in ieder geval niets te maken, zich ergeren is voor de Fransen een volkomen kleurloos gebeuren. Ze zeggen gewoon ça m’énerve of ça m’agace.

Wij vertellen iets ‘in geuren en kleuren’. Vertaal dat liever niet met ‘raconter en odeurs et en couleurs’. Men zal je niet begrijpen. Raconter avec beaucoup de details klinkt, toegegeven, een stuk minder opwindend, maar soms is het niet anders.
Wat je makkelijk door elkaar haalt zijn de werkwoorden colorer en colorier. Vooral omdat wij in beiden gevallen gewoon ‘kleuren’ zeggen. Colorer betekent dat je iets van kleur voorziet, bijvoorbeeld je haar, une coloration, of de verf voordat je die op de muur smeert. Daarna is het dus une peinture colorée. Du colorant is kleurstof.

Colorier betekent het inkleuren met kleurpotlood, stift of verf. Kinderen doen het veel, in hun livre de coloriages. Ne pas dépasser ! Netjes binnen de lijntjes!

Is het toch weer un message coloré geworden. Wanneer iemand er nog wat kleurrijke details aan toe kan voegen ...

maandag 13 februari 2012

Alerte rouge!



Les roses sont rouges

Les violettes sont bleues

Mais rien n’est plus beau

Que la couleur de tes yeux


Alerte rouge! Niet alleen vanwege het barre winterse weer in de Provence, maar ook omdat het bijna Valentijnsdag is. C’est la St. Valentin! *

In de serie de toutes les couleurs staan dit keer dus het rood en het roze in het middelpunt. Ben je amoureux (-se), dan zit je op een roze wolk, tu es sur un nuage rose en zie je alles door een roze bril (à travers des lunettes roses). Bref, tu vois la vie en rose. Rose bonbon misschien, zuurstokroze.

Maar … tout n’est pas rose  niet alles is rozengeur en maneschijn.** En ook niet alles is rouge wat wél rouge lijkt. Du rouge à lèvres bijvoorbeeld is niet altijd rood, en le feu rouge ook niet. Un poisson rouge mag voor de Franse ogen dan rood zijn, maar niet voor ons want wij noemen hem een goudvis. Rood haar is voor de Fransen dan weer niet des cheveux rouges, maar des cheveux roux. De vrouwelijke vorm van roux is rousse, vandaar dat een roodharige vrouw in het Frans une rousse is.

 Bonne St. Valentin!






*Alle heiligenfeesten zijn vrouwelijk in het Frans, ook al is de heilige zelf mannelijk. Het komt omdat la eigenlijk la fête moet zijn en la fête is vrouwelijk.


**De Fransen zeggen ‘tout n’est pas …’ en wij ‘niet alles is …’ Ook in zinnen als deze:
Niet iedereen is het met hem eens – tout le monde n’est pas d’accord avec lui of ‘niet alles loopt zoals gepland’ – tout ne se déroule pas comme prévu. Let er maar eens op!

zaterdag 4 februari 2012

Wie is hier kleurenblind?



Het is koud in Nederland én Frankrijk, dus zien we allemaal blauw van de kou, nous sommes bleus de froid. Tot zover zijn we het eens. Want wanneer het over blauw gaat, lopen de Nederlandse en Franse meningen vaak flink uiteen. Zo schrikken wij ons dood, niet blauw zoals de Fransen: ils ont une peur bleue. Hun bankpas noemen ze la carte bleue, hoewel die vaak niet eens blauw is. De gewoonte komt vanwege de samenwerking van banken met Visa, dat een blauw logo heeft. Het acroniem CB staat ook niet voor Carte Bleue, maar voor Carte Bancaire.

Rode wijn, le vin rouge, wordt wat ons betreft gemaakt van blauwe druiven. De Fransen zien dat anders, voor hen zijn het des raisins noirs. Wanneer wij iets te diep in het (wijn)glas hebben gekeken, zijn we blauw. De Fransen niet, die zijn gris. Il est gris: hij is dronken. Franse katten zijn soms ook gris, getuige de uitdrukking la nuit, tous les chats sont gris. Maar het betekent niet dat alle Franse katten ’s nachts laveloos over straat gaan. Wij zeggen: bij nacht zijn alle katjes grauw. Het wil zeggen dat je het in onduidelijke omstandigheden niet zo nauw hoeft te nemen.
J’ai un bleu betekent dat je een blauwe plek hebt. Maar een blauw oog is voor de Fransen dan weer niet ‘un oeil bleu’, maar un oeil en beurre noir. Kwam de klap zo hard aan dat je sterretjes ziet, dan zegt een Fransman niet: ‘je vois des étoiles’, maar je vois des anges violets (ik zie paarse engeltjes).

Wie is er hier nou kleurenblind? Aveugle de couleurs? De Fransen zeggen dit niet zo en noemen iemand die geen kleuren kan zien un daltonien. De gebroeders Dalton uit de Frans-Belgische strip Lucky Luke hebben hier niets mee te maken. Le daltonisme is genoemd naar de beroemde Britse scheikundige John Dalton, die leefde in de 18e – 19e eeuw. Hij was zelf kleurenblind en heeft er veel onderzoek naar gedaan.
Parler d’une chose comme un aveugle (parle) de couleurs bestaat wél en is een prachtig ‘kleurrijke’ uitdrukking die betekent dat je over iets praat waar je geen verstand van hebt.

Ken je nog andere verrassend blauwe uitdrukkingen in het Frans? Deel ze met ons!