IJsberen

Over het cijfer cent valt nog veel meer te zeggen : wat dacht je van faire les cent pas. Het is de Franse uitdrukking voor wat wij 'ijsberen' noemen, heen en weer lopen, zenuwachtig, wachtend. Zeg je tegen een Fransman pourquoi vous êtes en train de faire l'ours polaire? dan begrijpt hij niet wat je zegt ...

Honderd!

100 !
Binnenkort kun je nog veel meer spannend nieuws verwachten over ratatouille. Maar vandaag eerst iets heel anders. Dit is namelijk mijn 100ste blogbericht! In april 2010 begon Meer-sjans-met-Frans!-Het Blog als een aardigheidje, een probeersel. Sindsdien zijn vele onderwerpen de revue gepasseerd, van nèfles tot ratatouille, 'en passant par' la kermesse en le Toussaint. Inmiddels zijn we anderhalf jaar, ruim 9000 hits en 34 volgers verder en is dit blog uitgegroeid tot een serieuze, veelgelezen bron om meer te weten te komen over instinkers en valkuilen in de Franse taal en cultuur. Un grand MERCI aan al mijn trouwe lezers!
Ook na 100 berichten heb ik een nog steeds een onuitputtelijke voorraad aan ideeën en verbazen de Fransen mij nog elke dag met hun fantasie, gezeur, arrogantie, opvliegendheid, gevoel voor humor en elegantie. Voorlopig ga ik dan ook lekker door. Vergeet niet je te abonneren op het automatisch ontvangen van mijn berichten.

Wat past beter in de stijl van mijn blog dan ter ere van dit honderdste bericht het woord cent, honderd, nader onder de loep te nemen.
Cent kan nog een flink struikelblok zijn wanneer je het op moet schrijven. Woon je in Nederland, dan vraag je je misschien af, wanneer dat is. Maar iedere in Frankrijk wonende Nederlander (beter gezegd degene met een Franse bankrekening) weet dat de cheque in Frankrijk nog steeds een veelgebruikt betaalmiddel is, ondanks de grote fraudegevoeligheid. Veel winkels accepteren ze niet meer, of alleen met een of twee identiteitsbewijzen erbij. Het is la rentrée, het moment in het jaar waarop de contributies voor sport- of muziekvereniging, schoolfonds etcetera moeten worden betaald, per cheque. Op een cheque moet je het bedrag in cijfers schrijven, maar ook in letters. En daar ga je als Nederfransman of –française al gauw het schip mee in. Krijgt cent nu wel of niet een ‘s’? En hoe zit het ook al weer met die streepjes tussen de cijfers? Hier volgt een lesje cijfers schrijven op z’n Frans.

Les centaines (honderdtallen):
100 = cent, 130 = cent trente. 200 = deux cents, dit keer met een ‘s’ omdat het een veelvoud van 100 is en het getal niet gevolgd wordt door een ander getal. Maar let op: 230 wordt deux cent trente, zonder ‘s’ omdat cent nu wél door een ander getal wordt gevolgd.
Les vingtaines (twintigtallen):
Een vergelijkbare moeilijkheid doet zich voor bij het cijfer 20 - vingt (zonder ‘s’). 80 = quatre-vingts, met een ‘s’ omdat het vier keer twintig is, dus een veelvoud van vingt én er komt geen ander getal na. 85 = quatre-vingt-cinq. Hier geen ‘s’ achter vingt, omdat er nog een ander getal na komt. 480 wordt dus : quatre cent quatre-vingts.
Les milliers (duizendtallen):
Mille blijft onveranderd, dus 2000 = deux mille ; 2500 = deux mille cinq cents ; 2580 = deux mille cinq cent quatre-vingts en 2587 = deux mille cinq cent quatre-vingt-sept.
Les millions/les milliards (miljoenen en miljarden):
Tenslotte de miljoenen en miljarden. Hiervoor geldt wéér een andere regel. Het zijn zelfstandige naamwoorden, die gewoon volgens de hoofdregel in het meervoud moeten worden gezet, wanneer het er meer zijn. Bijvoorbeeld deux millions, quatre millions trois mille huit cent deux of cinq milliards quatre millions deux cent mille.
Dit betekent ook dat cent en vingt wél een ‘s’ krijgen voor million en milliard (deux cents millions, quatre-vingts milliards), omdat cents en quatre-vingts zich in dit geval als bijvoegelijke naamwoorden gedragen die moeten worden 'geaccordeerd' met million en milliard. Gelukkig hoeven we dit soort getallen niet vaak op een cheque te schrijven …

Wel of niet een streepje:
In bovenstaande voorbeelden zag je de ene keer wel en de andere keer geen trait d’union, ofwel een koppelteken. Hoe zit dit? Onder de honderd worden de getallen gescheiden met een streepje, behalve wanneer er ‘et’ gebruikt wordt; vingt-deux, maar vingt et un. Dus ook dix-huit, trente-cinq, quatre-vingts en quatre-vingt-dix-huit.
Boven de honderd komt er geen koppelteken tussen de honderd(tallen) en de rest van het getal, dus trois cents, cinq cent huit, maar wel six cent vingt-cinq.
In 1990 heeft de Académie française een poging gedaan om de zaak wat te vereenvoudigen, door aan te bevelen om tussen alle cijfers (behalve ingeval van millier, million en milliard) een streepje te zetten. Dus trois-cents, cinq-cent-huit en six-cent-vingt-cinq. Dat was twintig jaar geleden, maar ik ben bang dat de Académie zich in dit geval niet heeft kunnen doorzetten, want praktijk is nog steeds de oude regel, zoals hierboven uitgelegd. De Fransen hervormen wat af, maar helaas nou net niet als het gaat om het schrijven van cijfers in letters …
En zo is dit 100ste blogbericht toch nog een behoorlijke ratjetoe geworden …
A bientôt !

Ratatouille recept (3)

Het kon natuurlijk niet uitblijven: vandaag geef ik jullie mijn ratatouille-recept, dat weliswaar niet winnend is geweest tijdens het Concours de Ratatouille in mijn dorp, afgelopen weekend, maar dat toch wel de moeite waard is, denk ik. 

Ratatouille maken is niet een kwestie van wat groenten klein snijden en bij elkaar in de wok gooien. Het bijzondere van een echte Provençaalse ratatouille is dat alle ingrediënten eerst apart worden bereid en daarna kort samen worden gestoofd. Op die manier ontstaat een harmonisch gerecht, maar blijft elke groente toch zijn eigen karakter, vorm en kleur behouden. Ratatouille maken is niet in een kwartiertje gebeurd, reken op ca. 3 uur bereidingstijd!

Ratatouille past eigenlijk overal bij, maar wordt in Frankrijk traditioneel gegeten bij gebraden of gegrilld rood vlees en lam. Bereid de ratatouille een dag van tevoren, zo zijn de kruiden goed door de groenten opgenomen.   

In mijn recept heb ik gekozen voor peterselie, basilicum en knoflook als kruiden en smaakmakers. Je kunt ook voor de traditionele Provençaalse kruiden kiezen natuurlijk, maar niet voor beide tegelijk. Dat zou teveel van het goede worden. Ik heb ook gekozen voor het toevoegen van venkel, voor een frisse smaak. Hou je niet van venkel of kies je liever voor echt klassiek, laat de venkel dan gerust weg. Hier komt ie dan!

Provençaalse ratatouille (voor ca. 6 personen)

Ingrediënten :

2 kleine aubergines

3 kleine courgettes (2 gele, 1 groene)

4 uien

halve venkelknol

2 paprika’s (1 rode, 1 oranje)

6 grote (vlees)tomaten

2 laurierblaadjes

5 takjes peterselie, 20 blaadjes basilicum, 2 teentjes knoflook

2 eetlepels balsamicoazijn

olijfolie

zout, peper

1.    Persillade maken

Een persillade is een mengsel van peterselie, basilicumblaadjes en knoflook. Maal en/of stamp de kruiden fijn en knijp twee teentjes knoflook uit. Meng alles door elkaar met een beetje olijfolie. Houdt de persillade zolang apart. Je kunt natuurlijk ook diepvrieskruiden nemen, maar vers is lekkerder!

 2.    Groenten snijden

Aubergines in de lengte doorsnijden, zonodig de zaden verwijderen. In blokjes van 2 x 2 cm snijden.

Courgettes in plakjes snijden.

Aubergines en courgettes in een schaal doen en flink met fijn zout bestrooien. Goed door elkaar mengen. Een half uur laten staan. Zo worden het overtollige vocht en de bitterheid uit de groenten verwijderd.

Uien en venkelknol in fijne reepjes snijden, apart wegzetten.

3.    Paprika ontvellen

Wanneer je tijd wilt besparen, kun je het vel op de paprika’s laten. Paprika zonder vel, heeft vind ik zelf, een veel fijnere smaak en is minder hard. De methode van ontvellen is nogal ‘bruut’, maar werkt prima. Ik heb deze afgekeken van Jamie Oliver …

Een paprika tegelijk aan een grote (barbecue)vork prikken en boven de vlam van het fornuis (of op de barbecue) het vel zwart laten blakeren. Daarna elke paprika apart in een stevig plastic zakje doen en hermetisch afsluiten. Zo stomen de paprika’s alvast gaar in het zakje en gaat het vel los zitten. Een half uur laten staan.

4.    Tomaten ontvellen

Ook hiervoor geldt, dat je het vel op de tomaten kunt laten zitten. Persoonlijk vind ik tomatenvellen in de ratatouille meer storen dan paprikavellen. Wanneer je kiest voor niet ontvellen, haal dan in ieder geval wel de zaden en het sap uit de tomaten!

Het ontvellen gaat zo: Water in een pannetje aan de kook laten komen. Per twee tegelijk de tomaten erin onderdompelen, PRECIES 10 seconden. Het vel gaat er dan gemakkelijk af, zonder dat het vruchtvlees tot pap geworden is. De tomaten in vieren snijden, de zaadjes en het sap verwijderen. Het vruchtvlees in reepjes van 1 cm breed snijden. Wegzetten.

5.    Groenten bakken

In een koekenpan olijfolie verhitten. Bodem bedekken met één laag courgetteplakjes tegelijk. Aan beide kanten nét bruin bakken. Let op de temperatuur, ze verbranden snel! Wegzetten.

In dezelfde koekenpan de aubergineblokjes bruin bakken (zonodig wat olie toevoegen). Wegzetten.

De paprika’s uit de zakjes halen en het vel eraf schrapen met een mes. Let erop dat er geen zwarte resten achterblijven. De zaden en witte randen uit de paprika snijden en het vruchtvlees in stukjes van ca. 3 x 3 cm snijden. In dezelfde koekenpan aan beide zijden licht bakken. Wegzetten.

6.    Uienmengsel en tomaten smoren

In dezelfde koekenpan de uien samen met de venkel op zeer laag vuur laten garen, zonder dat ze bruin worden! Met zout en peper bestrooien. De reepjes tomaat er bovenop leggen. Een deksel op de pan doen en ca 10 minuten laten sudderen op laag vuur. Wanneer het vocht uit de tomaten begint te komen, de deksel van de pan halen en op iets hoger vuur langzaam het vocht laten inkoken, totdat een min of meer homogene massa is ontstaan.

7.    Ratatouille bereiden

Neem een grote braadpan. Op de bodem een derde van het tomaten/uien/venkelmengsel scheppen. Vervolgens de helft van de courgettes, aubergines en paprika’s. De helft van de persillade overheen verdelen, laurierblaadjes toevoegen plus eventueel extra zout en peper. Daar bovenop de helft van het resterende tomatenmengsel scheppen, vervolgens de resterende courgettes, aubergines en paprika’s. Tenslotte de resterende persillade en het laatste tomatenmengsel toevoegen. Het geheel met twee eetlepels balsamicoazijn besprenkelen.

Deksel op de pan doen en op matig vuur 10 minuten laten sudderen. Het loskomende sap steeds weer over de groenten scheppen. Tenslotte nog 10 minuten zonder deksel wat extra vocht laten inkoken, totdat er een klein bodempje aan sap overblijft.

Bon appétit!

Laat me vooral weten wat je van dit recept vindt!!

Rata ... trouille (2)

Ik ben 8ste geworden!

J’ai la trouille, dat is omgangstaal voor, ik ben bang, ik knijp ‘m. En zo was het precies, nadat ik vanochtend precies om half 11 mijn marmite met ratatouille had afgeleverd bij la Salle des Fêtes. Op de foto zie je al een aantal pannetjes op een rijtje in de feestzaalkeuken. Als je goed kijkt, zie je mijn orange pan met nummer 4.

Om 13.00 uur werden wij terugverwacht voor de bekendmaking van de winnaar. Wij hadden ons allemaal netjes aangekleed en waren echt zenuwachtig: hoe zou moeders en plein public haar ratatouille beoordeeld zien? Hoe zou zij zich weten te redden in het Frans wanneer zij haar recept zou moeten toelichten (brrr)? Zouden ze mijn ratatouille geen RATJETOE vinden? Dergelijke vragen speelden door ons aller hoofden.

Er waren vijf criteria waarop de jury, bestaande uit vijf man/vrouw, de 15 ingeleverde ratatouilles zou beoordelen:
-Aspect: Ik was er zeker van dat ik op dit punt goed zou scoren, mijn ratatouille zag er kleurig en fris uit (dank zij gele courgettes en oranje paparika’s) Zie foto.
-Odeur: Mijn gezin verzekerde me dat mijn ratatouille zeer lekker rook en de verleiding om er van te proeven bijna niet te weerstaan was.
-Composition: Volgens mij zat alles er in wat in een ratatouille hoort te zitten: uien, courgettes, aubergine, tomaten, paprika. Ik had er ook een halve venkelknol aan toegevoegd, als origineel element.
-Texture: Ik denk dat dit betekent of je ratatouille niet te slap, of juist te rauw, of te sappig, of te droog is. Ik had de jus van mijn ratatouille behoorlijk ingekookt, op aanraden van niemand minder dan Julia Child, weliswaar geen Provençaalse, maar toch een autoriteit op het gebied van Frans koken. Misschien teveel?
-Goût: Zelf vond ik mijn ratatouille lekker, ik had gekozen voor basilicum, peterselie en knoflook als smaakmakers. Plus een eetlepel balsamico-azijn. Een beetje van mezelf ...

Aangezien in de Provence elk evenement stelselmatig een kwartier te laat begint, verschenen wij om ca. 12.50 in de feestzaal, in de veronderstelling véél te vroeg te zijn. Tot onze grote verbazing was, terwijl wij naar binnen liepen, iedereen bezig de zaal te verlaten en juist naar buiten te lopen. Het bleek dat de prijsuitreiking al had plaatsgevonden. Nog net op tijd kreeg ik de dame te pakken die de lijst met punten had bijgehouden. Ik was achtste geworden. Van de 15. Ach, voor een Hollander in de Provence toch zo gek nog niet … Ik kreeg, net als de andere niet-winnaars, een mand met knoflook als troostprijs.

Zwaar teleurgesteld stonden wij enkele minuten later weer buiten. Niet omdat ik slechts achtste was geworden, maar vanwege de volstrekte kleurloosheid en het gebrek aan aankleding van het event. Gelukkig kwam mijn echtgenoot, die een ras-relativeerder is, met een nieuwe kijk op het geheel. “Dat is wat de Provence zo leuk maakt, de mensen hier doen geen moeite om de zaken op te smukken, dat geldt voor hun uiterlijk, hun huizen, hun tuinen, hun eten. Wij vinden dat leuk, omdat het zo origineel en oorspronkelijk is. De keerzijde ervan is een concours waarvan bijna niemand op de hoogte is, waarvoor geen spandoeken buiten hangen, waarvoor niet op grote schaal folders zijn uitgedeeld, waarbij bijna niemand aanwezig is en waarvan de prijsuitreiking tien minuten te vroeg plaatsvindt en in een handomdraai achter de rug is."

Verstandige woorden vind ik dat van mijn man. Zo zijn we vandaag weer een hoop wijzer geworden. Wist ik alleen maar wat ik moet doen om een perfecte Provençaalse ratatouille te maken ...

Je kunt je nu ook abonneren op mijn blogberichten, door je emailadres op te geven onder "Volg me". En je kunt mijn berichten beoordelen en/of doorgeven via Twitter, Facebook of LinkedIn.

Concours de Ratatouille (1)

In mijn dorp Trets vindt aanstaande zondag la foire, de jaarmarkt plaats en … ik heb me vandaag ingeschreven voor het Concours de Ratatouille. Ik heb nog tot zondagmorgen half 11 de tijd, dan word ik met mijn pannetje bij de dorpsschool verwacht, waar een vijfkoppige jury de gerechten zal proeven. Wie dat zijn weet ik niet. Er zijn 15 deelnemers, wie dat zijn (behalve mijzelf) weet ik ook niet. Ongetwijfeld doet er een aantal vieilles mémés mee, oude omaatjes die minstens 50 jaar ervaring hebben in het maken van ratatouille. Waar ben ik aan begonnen!

Eigenlijk had ik ratatouille-tarteletjes willen maken, of verrines van ratatouille met een hartige macaron of zo, maar dat soort culinaire variaties is geheel niet de bedoeling. Originaliteit behoort niet tot de beoordelingscriteria, wel "aspect, odeur, composition, texture et goût".
J’ai le trac, ik knijp 'm wel een beetje, maar als je een boek hebt geschreven dat Ratjetoe heet, kun je eigenlijk niet anders, toch? Ratjetoe oblige, als het ware … Dus ben ik begonnen om me le b.a.-ba, dat wil zeggen het abc van het bereiden van ratatouille eigen te maken. Het blijkt niet een kwestie van wat groenten bij elkaar in de pan gooien. Voor een echte Provençaalse ratatouille komt er heel wat meer aan te pas. Of het eruit zal komen te zien als de ratatouille op mijn boek?

De winnaar krijgt een ‘weekend Gourmet’ aangeboden. Dat lijkt me wel wat!