Wie is hier kleurenblind?

Het is koud in Nederland én Frankrijk, dus zien we allemaal blauw van de kou, nous sommes bleus de froid. Tot zover zijn we het eens. Want wanneer het over blauw gaat, lopen de Nederlandse en Franse meningen vaak flink uiteen. Zo schrikken wij ons dood, niet blauw zoals de Fransen: ils ont une peur bleue. Hun bankpas noemen ze la carte bleue, hoewel die vaak niet eens blauw is. De gewoonte komt vanwege de samenwerking van banken met Visa, dat een blauw logo heeft. Het acroniem CB staat ook niet voor Carte Bleue, maar voor Carte Bancaire.

Rode wijn, le vin rouge, wordt wat ons betreft gemaakt van blauwe druiven. De Fransen zien dat anders, voor hen zijn het des raisins noirs. Wanneer wij iets te diep in het (wijn)glas hebben gekeken, zijn we blauw. De Fransen niet, die zijn gris. Il est gris: hij is dronken. Franse katten zijn soms ook gris, getuige de uitdrukking la nuit, tous les chats sont gris. Maar het betekent niet dat alle Franse katten ’s nachts laveloos over straat gaan. Wij zeggen: bij nacht zijn alle katjes grauw. Het wil zeggen dat je het in onduidelijke omstandigheden niet zo nauw hoeft te nemen.

J’ai un bleu betekent dat je een blauwe plek hebt. Maar een blauw oog is voor de Fransen dan weer niet ‘un oeil bleu’, maar un oeil en beurre noir. Kwam de klap zo hard aan dat je sterretjes ziet, dan zegt een Fransman niet: ‘je vois des étoiles’, maar je vois des anges violets (ik zie paarse engeltjes).

Wie is er hier nou kleurenblind? Aveugle de couleurs? De Fransen zeggen dit niet zo en noemen iemand die geen kleuren kan zien un daltonien. De gebroeders Dalton uit de Frans-Belgische strip Lucky Luke hebben hier niets mee te maken. Le daltonisme is genoemd naar de beroemde Britse scheikundige John Dalton, die leefde in de 18^e – 19^e eeuw. Hij was zelf kleurenblind en heeft er veel onderzoek naar gedaan.

Parler d’une chose comme un aveugle (parle) de couleurs bestaat wél en is een prachtig ‘kleurrijke’ uitdrukking die betekent dat je over iets praat waar je geen verstand van hebt.

Ken je nog andere verrassend blauwe uitdrukkingen in het Frans? Deel ze met ons!